درمان زخم دوازدهه و شناخت مهم ترین دلیل بروز این بیماری
زخم دوازدهه نوعی زخم گوارشی است که در بخش ابتدایی روده کوچک بروز می کند. این زخم سبب معده درد، خونریزی های احتمالی و سایر علائم گوارشی می شود. در این مطلب با دلایل، علائم و درمان زخم دوازدهه آشنا می شوید.
درمان زخم دوازده یا اثنی عشر
زخم دوازدهه یا اثنی عشر نوعی زخم گوارشی می باشد که در بخش ابتدایی روده کوچک، بروز می کند. زخم گوارشی همان قسمت های تحلیل رفته و آسیب دیده در لایه پوشش دهنده معده و دوازدهه است که سبب بروز معده درد، خونریزی احتمالی و سایر علائم گوارشی می شود. شایع ترین و مهم ترین علت زخم دوازدهه، عفونت میکروبی معده می باشد که با باکتری های هلیکوباکتر پیلوری مرتبط است.
از علائم رایج زخم اثنی عشر بروز درد در بخش فوقانی شکم دقیقا زیر جناغ سینه می باشد و فردی که تایم غذا خوردنش به هم ریخته باشد و یا اگر مدتی طولانی گرسنه باشد، دچار این درد می شود. افرادی که این وضعیت را دارند باید بیشتر مراقب بوده چرا که به تدریج دچار زخم دوازدهه می شوند.
مواد غذایی بعد از آمیخته شدن در معده وارد اولین بخش روده کوچک یا دوازدهه می شوند. زخم دوازدهه رایج ترین محل زخم های گوارشی به حساب می آید. قابل ذکر است زخم دوازدهه با درمان های خانگی بهبود پیدا می کند ولی بعضی از بیماران با علائم پایدار به معالجه پزشکی نیاز دارند.
پزشک متخصص به بیمار در یافتن راهی موثر جهت کنترل و مهار درد، نفخ، حالت تهوع و سایر علائم مرتبط به سیستم گوارش که به دلیل زخم دوازدهه ایجاد شده، کمک می نماید. در ادامه مطلب با علت، علائم و درمان زخم دوازدهه بیشتر آشنا می شوید.
زخم دوازدهه
زخم دوازدهه به معنی خراش یا زخم عمیقی به قطری بین ۱-۲ سانتی متر است که عموما در ناحیه دوازدهه یا ابتدای روده کوچک به وجود می آید. برعکس باور افراد، شایع ترین محل ایجاد زخم معده محسوب نمی شود. معمولا در نود درصد موارد زخم ها در ناحیه اثنی عشر ایجاد می شود و تنها در ۱۰ یا ۲۰ درصد موارد ممکن است در معده روی دهد. زخم های این ناحیه احتمال بدخیم شدن را نداشته ولی زخم های به وجود آمده در معده احتمال بدخیم شدن را دارند.
از این رو زخم معده پس از آندوسکوپی نمونه برداری شده در حالی که معالجه زخم دوازدهه بدون نمونه برداری توسط پزشک متخصص گوارش شروع می شود. از نظر شیوع حدود ده درصد تمام افراد به ویژه کشورهای در حال پیشرفت که شیوع زخم دوازدهه و معده در آن ها زیادتر است، به این عارضه مبتلا می باشند.
دلایل بروز زخم دوازدهه
از دلایل رایجی که سبب بروز زخم دوازدهه می باشند عبارتند از :
۱. عفونت میکروبی
دلیل اصلی زخم معده و زخم دوازدهه؛ عفونت میکروبی به اسم هلیوباکترپیلوری است. معمولا این عفونت در مخاط معده ایجاد شده و شایع ترین نوع عفونت محسوب می شود. البته شیوع این زخم ها در کشورهای پیشرفته تر کاهش یافته است.
۲. مصرف بیش از اندازه مسکن ها
دومین دلیل شایع این زخم ها مصرف زیاد مسکن است. در کشورهایی که این عفونت ریشه کن شده مصرف بالای مسکن به هر نوع و شکلی می تواند عاملی برای بروز زخم باشد.
۳. سیگار کشیدن
دلیل عمده دیگر بروز زخم های دوازدهه و معده مصرف دخانیات و سیگار گزارش شده است.
از دیگر دلایل بروز زخم دوازدهه می توان به داروهای غیر استروئیدی(نظیر ایبوپروفن؛ قرص ناپروکسن؛ آسپرین و …)، بیماری شدید، سابقه پرتودرمانی، فشار عصبی و مصرف دخانیات اشاره نمود.
علائم زخم دوازدهه
زخم دوازدهه معمولا به صورت درد یا سوزش در ناحیه فوقانی شکم و زیر استخوان جناق حس می شود. به طور معمول این علائم موقع گرسنگی تشدید پیدا می کند و معمولا با مصرف شربت های ضد اسید و خوردن غذا بهبود می یابد. حتی علائم ممکن است فرد را از خواب بیدار نموده و گاه با تهوع، نفخ و بیشتر شدن درد بعد از مصرف غذا همراه می شود.
احتمال دارد به صورت روزانه یا هر مدت یک بار علائم زخم دوازدهه تجربه شود. در این موقع هر یک از علائم شکمی که در ذیل بیان شده ممکن است به صورت شدید در فرد بروز کند:
- باد گلو
- نفخ
- احساس سیری مفرط
- سوزش معده و درد شدید قسمت پایین شکم
- از دست دادن اشتها
- کاهش ناگهانی وزن
- حالت تهوع همراه با استفراغ یا بدون استفراغ
در مواردی زخم های دوازدهه می تواند تهدید کننده جان فرد شود. از جمله درد شدید شکمی، مدفوع خونی و استفراغ خونی.
تشخیص و عوارض زخم دوازدهه
تشخیص دقیق زخم ها به شیوه آندوسکوپی صورت می گیرد و باید از مصرف خودسرانه دارو برای کاهش درد اکیدا خودداری شود. همچنین در صورت مشاهده هر یک از علائم، به پزشک مراجعه شود. پس از تشخیص خوشبختانه با مصرف ۲-۴ هفته دارو زخم ها خوب می شوند. مگر این که زخم ها بزرگ بوده و به زمان بیشتری برای بهبود نیاز شود.
لازم به ذکر است ۵۰ درصد زخم ها هیچ نوع علامتی ندارند. از این رو فرد احساس ناراحتی نداشته و برای درمان آن اقدام نمی کند. به این ترتیب ممکن است زخم پیشرفت کرده و به سمت عوارض سوق یابد. از عوارض زخم دوازدهه می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- اصلی ترین عارضه این است که دوزادهه یا معده در محل سوراخ شده و با این اتفاق، محتویات اسیدی به درون محوطه باز شکمی وارد می شود و درد بسیار شدید ناگهانی در معده یا در شکم روی می دهد. این افراد به طور معمول به جراحی اورژانسی نیاز دارند.
- خونریزی های مکرر معده
- مسدود شدن خروجی معده
همه این عوارض جدی بوده و به طور اورژانسی مورد بررسی و درمان قرار می گیرند.
درمان زخم دوازدهه
درمان زخم اثنی عشر به دو روش دارویی و خانگی امکان پذیر است. خوشبختانه درمان این زخم راحت بوده و برخلاف تصور افراد، بیماری خوش خیمی محسوب می شود که با درمان پیشرفته و به روز که سبب از بین رفتن عفونت معده می گردد، زخم کاملا خوب می شود. همچنین در آینده نیز عود نمی کند.
رژیم غذایی و تغذیه به درمان زخم اثنی عشر کمک شایانی خواهد کرد. توصیه می شود افراد مبتلا، از مواد غذایی سرشار از فیبر استفاده کنند. همچنین ویتامین A هم در این افراد به طور منظم مصرف شود. با پیروی از مراقبت های پزشکی توسط متخصص گوارش، دوره درمانی زخم دوازدهه آغاز می شود. برای تشخیص این که به زخم مذکور مبتلا هستید نیاز به انجام آزمایش می باشد.
۱. درمان های دارویی
از درمان های دارویی زخم اثنی عشر می توان به مصرف یک دوره آنتی بیوتیک اشاره نمود. در صورتی که زخم ایجاد شده به دلیل عفونت هلیکوباکتر پیلوری باشد، آنتی بیوتیک قسمت اصلی و عمده دوره درمانی می باشد. برای پیشگیری از عفونت و بروز دوباره زخم، مصرف دقیق آنتی بیوتیک طی دوره اهمیت دارد. در بیشتر موارد دو نوع آنتی بیوتیک برای دو هفته تجویز می شود. از جمله آنتی بیوتیک های این درمان می توان کپسول آموکسی سیلین، قرص مترونیدازول؛ کلاریترومایسین، و تتراساکیلین را نام برد.
از دیگر داروهای درمان کننده این زخم گوارشی باید به داروهایی مانند مهارکننده پروتون پمپ و گیرنده H2 هیستامین که از میزان اسید معده می کاهند اشاره کرد. داروهای مهارکننده پروتون پمپ در درمان زخم اثنی عشر شامل اسموپرازول؛ لانسوپرازول؛ امپرازول، پنتوپرازول بوده و از داروهای گیرنده H2 هیستامین می توان به فاموتیدین، رانیتیدین، سایمیتیدین اشاره نمود.
در صورتی که اسهال یا استفراغ داشته باشید، کنترل و تامین مایعات و الکترولیت های بدن می تواند قسمتی از یک درمان موفق محسوب شود.
۲. درمان های خانگی
درمان های خانگی زخم اثنی عشر شامل موارد زیر می باشد.
مصرف مواد غنی از فیبر: جو دوسر، عدس، هویج، لوبیا؛ سویا از موادی هستند که سرشار از فیبر بوده و در کاهش دلایل بروز زخم های دوازدهه موثر هستند.
مصرف چای های گیاهی: خواص چای بابونه سرد و چای قاصدک ولرم می تواند به بهبود هر نوع عفونت کمک نماید. این چای های گیاهی را دوبار در روز و با فاصله زمانی مناسب از یکدیگر بنوشید. حتی در صورت مشکوک بودن به وجود این زخم، مصرف روزانه این دمنوش ها سبب پاک نگه داشتن سیستم داخلی بدن و دفع هر نوع باکتری از بدن می گردد.
مصرف عسل طبیعی: عسل طبیعی را می توان به شیوه های مختلف در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید. عسل سبب کاهش التهاب معده شده و برای سلامتی مفید است. همچنین به بدن برای مقابله در برابر بیماری ها و آلرژی ها کمک می کند.
مصرف ویتامین A : هر نوع میوه ای که غنی از این ویتامین باشد باید به طور منظم مصرف شود. از جمله هندوانه؛ پرتقال، هلو، آب هویج، تمشک بهترین نمونه میوه ها می باشند.
تاثیر و نتیجه بخش بودن این درمان های خانگی زخم اثنی عشر در افراد مبتلا، با توجه به شدت زخم یا علت اصلی بروز زخم متفاوت می باشد. هر چه درمان این مشکل گوارشی بیشتر عقب انداخته شود، بیماری تا مرحله پیشرفته تر پیش می رود و جدی و وخیم تر می شود. فرد مبتلا باید اقدامات احتیاطی لازم را به صورت مداوم تا زمان بهبود کامل زخم انجام دهد.
پیشگیری از بروز زخم دوازدهه
به طور کلی زخم دوازدهه عارضه ای است که در صورت معالجه به موقع؛ می توان از پیشرفت آن جلوگیری نمود. ولی اگر به این بیماری ابتلا ندارید و نگران این هستید که به آن دچار نشوید؛ بهتر است برنامه ریزی دقیقی برای تغییر سبک زندگی خود داشته باشید. از جمله این که عصبانیت خود را کنترل کرده و کمتر حرص بخورید. همچنین استرس را از خود دور کرده و با آرامش غذا بخورید. غذا را نیز خوب بجوید تا هضم راحت تری داشته باشد و تا حد ممکن غذاهای تند کمتر مصرف کنید.
در پایان جهت آشنایی با دیگر روش های درمان خانگی اثنی عشر و درمان خانگی میکروب معده می توانید این مطالب را بخوانید.
منبع : آرگا
برچسب :
